Psikoanaliza

 Psikanaliza është shkollë e psikologjisë që e ka themeluar mjeku i cili në vitet
1930 ishte strehuar në Angli që t’i shmangej tiranisë naziste – Sigmund Frojd (1856-
1939). Teoria e Frojdit ka depërtuar shumë më shumë në kulturën e përgjithshme se
teoritë e tjera. Ndoshta tashmë jeni njohur me të. Për shembull, ndonjë person jostabil do...
të bëjë vrasje masive së paku në një TV-seri kriminalistike për çdo sezonë. Konkluzioni
tipik i psikiatrit në seri do të jetë se vrasësi në mënyrë të “pavetëdijshme” e ka eliminuar
nënën ose babait e tij. Ose ndoshta miku juaj është përpjekur “t’ua sqarojë” gabimin
gjuhësor që e keni bërë ose ka pyetur çka mendoni çfarë do të mund të ishte domethënia
simbolike e ndonjë ëndrre.
Ideja që njerëzit i lëvizin impulset e fshehura, dhe se gabimet verbale edhe
ëndrrat i paraqesin si dëshira të pavetëdijshme në masë të madhe shpreh ndikimin e
Frojdit. Psikologët akademikë i zbatojnë hulumtimet e veta kryesisht në laborator.
Ndërkaq, Frojdi i kupton njerëzit me anë të bisedave klinike. Ishte i hutuar me faktin që
njerëzit kanë aq pak njohuri mbi motivet e veta. Disa njerëz arsyetojnë, ose
racionalizojnë sjelljen më të neveritshme me sqarime absurde. Të tjerët nuk e humbin
rastin që të fajësojnë vetveten pothuaj për çdo fatkeqësi që e ka goditur gjininë njerëzore.
Frojd krijon bindjen se proceset e pavetëdijshme, sidomos impulset primitive
seksuale dhe agresive, kanë ndikim shumë më të madh në sjelljen e njeriut sesa të
menduarit e vetëdijshëm. Frojd konsideronte se shumica e psikikës është e
pavetëdijshme. Ajo përbëhet nga ena e kaldajës së vluar të impulseve, të nxitjeve dhe
dëshirave konfliktuoze. Njerëzit janë të motivuar t’i kënaqin ato impulse, sado që disa
prej tyre do të ishin të këqija. Por njëkohësisht, njerëzit janë të motivuar që vetveten ta
vlerësojnë si person të ndershëm dhe të moralshëm. Aq shpesh e mashtrojnë vetveten në
aspektin e motiveve të veta reale. Për shkak të forcave të supozuara themelore lëvizëse të
personalitetit, teoria e Frojdit është quajtur teori psikodinamike.
Frojdi e definon veprimin psikoterapeutik të quajtur psikanaliza. Qëllimi i
psikanalizës është t’u ndihmojë njerëzve të kenë mbikëqyrje mbi konfliktet e vendosura
thellë dhe të gjejnë mënyrën e pranueshme shoqërore të shprehjes së dëshirave dhe të
plotësimit të nevojave. Terapia psikoanalitike është proces që mund të zgjasë me vite.
Duke debatuar për strukturën e personalitetit Frojdi i definon tri instanca ose
struktura:
1. “Id” ose ajo;
 
2. “Ego” ose unë;
 
3. “Super ego” ose mbi unë, që ka dy nënstruktura:
a) Egon ideale
b) Vetëdijen.
 
Lidhur me zhvillimin e personalitetit, Frojdi i definon pesë faza ose etapa të zhvillimit të personalitetit.
 
1.Faza orale;
 
2. Faza anale;
 
3. Faza faluse;
 
4. Faza e latencës ose e pushimit;
 
5. Faza e gjenitale.